بررسی تنوع آللی ژن های vrn-1 در توده های گندم نان ایرانی

نیاز بهاره سازی یکی از عوامل مهم تعیین کننده زمان گلدهی گندم است و به ژن های کنترل کننده آن vrn گفته می شود. گندم بر اساس نیاز بهاره سازی به دو گروه کلّی زمستانه و بهاره تقسیم می شود. این تحقیق به بررسی تنوع ژنتیکی 39 ژنوتیپگندم نان، عمدتاً از توده های ایرانی، بر اساس صفات مورفولوژیک پرداخت. همچنین تنوع آللی در اینژنوتیپ ها با استفاده از نشانگرهای آلل اختصاصی برای ژن های کنترل کنندهنیاز بهاره سازیدر مکان های ژنی ,vrn-a1vrn-b1وvrn-d1 تعیین شد. آزمایش مزرعه ای در دو سال متوالی انجام شد. در سال اول لاین خالص از ژنوتیپ ها تهیه شد و در سال دوم این لاین ها از نظر صفات مورفولوژیکروز تا گلدهی، طول پدانکل، ارتفاع بوته، طول برگ پرچم، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، طول ریشک، کرک دار بودن و نبودن سنبله، طول ده دانه، عرض ده دانه و وزن هزاردانهارزیابی شدند. برای شناسایی تنوع آللی از نشانگرهای آلل اختصاصی استفاده شد. نتایج آمار توصیفیبرای صفات مورفولوژیک نشان داد که بیشترین ضریب تغییرات فنوتیپی مربوط به طول ریشک و تعداد دانه در سنبله و کمترین ضریب تغییرات مربوط بهروز تا گلدهی بود.مقایسه میانگین ژنوتیپ ها توانست تفاوت معنی دار بین ژنوتیپ ها را آشکار کند. نتایج ضرایب همبستگی نشان داد که بیشترین همبستگی مثبت بین صفت وزن هزاردانه و عرض ده دانه وجود داشتو بعد از آن بیشترین همبستگی متعلق به ارتفاع گیاه و طول پدانکل بود. در تجزیه علیت،عرض ده دانه بیشترین و طول پدانکل کمترین اثر مستقیم را بر روی وزن هزار دانه نشان دادند. تجزیه خوشه ای بر اساس مربع فاصله ی اقلیدسی به روش وارد این ژنوتیپ ها را به چهار گروه تقسیم کرد.بررسی تنوع آللینشان داد که در مکان ژنیvrn-a1پنج ژنوتیپ دارای آلل غالب vrn-a1aو 24 ژنوتیپ دارای آلل مغلوب vrn-a1بودند. آلل غالب vrn-a1b و vrn-a1c در هیچ یک از ژنوتیپ ها مشاهده نشد. در مکان ژنی vrn-b1 هجده ژنوتیپ دارای آلل غالب و 20 ژنوتیپ دارای آلل مغلوب بودند. در مکان ژنی vrn-d1آلل مغلوب در 16 ژنوتیپ دیده شد در حالیکه آلل غالب تنها در ژنوتیپ کنترل گندم بهاره چینی باند نشان داد. این مطالعه که به بررسی تنوع ژنتیکی و آللی در توده های گندم نان ایرانی پرداخت می تواند با شناسایی پتانسیل موجود در این ژنوتیپ ها به برنامه های اصلاحی گندم کمک نماید.